απέραντο γαλάζιο
"το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή…"
Υπάρχουν θηριωδίες, που είναι αδύνατο, να παραδοθούν στη λήθη. Τα Καλάβρυτα, γνώρισαν και υπέστησαν το απόλυτο κακό, στην πιο ακραία εκδοχή του.
Οι ναζί κατακτητές καταστρέφουν τα Καλάβρυτα και προχωρούν σε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας με περισσότερους από 700 νεκρούς -όλος ο ανδρικός πληθυσμός πλην 13 που επέζησαν
Η ομαδική δολοφονία των ανδρών κατοίκων του από τον τακτικό γερμανικό στρατό κατοχής (τη βέρμαχτ),θα στοιχειώνει, για πάντα, θύματα και θύτες και θα καλεί, όλους και όλες, σε στοχασμούς και αναστοχασμούς, πάνω στη φύση και στα δεινά, που προκαλούν, ο φασισμός, ο ναζισμός και τα ολοκαυτώματα.
Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, 13 Δεκεμβρίου 1943
Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 09/12. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει. Την έντονη ανησυχία των κατοίκων κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής, ο οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών.
Προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής.
Στις 12/12, οι Γερμανοί άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη. Το πρωί στις 13/12, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος. Η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει. Οι Καλαβρυτινοί ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την πόλη, να καίγονται και, μαζί τους, να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά τους έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες.
Ο Γερμανός Διοικητής, για να καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν. Ολόκληρη η πόλη παραδόθηκε σης φλόγες.
Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε κατάφορτος με τις σοδιές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα μαγαζιά και τις αποθήκες, απ΄ όπου άρπαξαν ότι πολύτιμο υπήρχε. Μαζί και τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών, αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν
Από το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Τα πολυβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς. Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα. Διασώθηκαν 13 άτομα.
Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου. Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν, άρχισαν να αναζητούν τους δικούς τους, Μία από τις γυναίκες, η ηλικιωμένη Κρίνα Τσαβαλά, ποδοπατήθηκε από το πανικόβλητο πλήθος των γυναικόπαιδων και ξεψύχησε πριν αντικρίσει το αποτρόπαιο έγκλημα.
Ύστερα, οι γυναίκες ανηφόρισαν προς το μέρος που είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και απάνθρωπο θέαμα. Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί πλημμυρισμένοι στο αίμα.
Το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει. Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας.
Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με τα νύχια να σκάψουν πρόχειρους τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη, για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που είχαν κοντά τους, μετέφεραν τους σκοτωμένους στο νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, μια τραγική σκηνή που κράτησε μέρες. Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες οικογένειες. Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων «συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες – δυνάμωσε τον αγώνα τους κατά του κατακτητή», ομολογεί ο τότε γενικός στρατιωτικός διοικητής των Γερμανών στην Ελλάδα.
Οι Καλαβρυτινές Γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες, μορφές ηρωικές, παλεύοντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, κατάφεραν να αναθρέψουν τα παιδιά τους και να ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια. Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Πετρωμένη Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.
Ύμνος προς τη Δόξα των Καλαβρύτων
ΦΤΕΡΩΤΗ ΚΟΡΗ
Αφιερωμένο στους πεσόντες του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων 13 – 12 – 1943
Με βλέμμα λουσμένο στο Απολλώνιο φώς,
με χέρια π’ αγγίζουν την ίσαλο γραμμή του αιθέρα
στέκεις κόρη, τώρα εδώ, φτερωτή
της ψυχής ν’ απαλύνεις τον πόνο.
Έλα, έλα κόρη Λευκάτη να στέψεις με δάφνης
στεφάνι, με κλωνάρι ελιάς και με άνθη
τους άνδρες που πήρε η οργή του πολέμου.
Έλα Μούσα να ψάλεις τη Δόξα των ανδρών
όπου ΄πέσαν στην πλαγιά του Χελμού για πατρίδα.
Δες τη λάμψη, το στεφάνι που φωτίζει την όψη.
Δες τους, όλοι στον ανθό της ωραίας της νιότης.
Έλα, έλα Μούσα να ψάλλεις της Δόξας αθάνατη ωδή.
13 Δεκεμβρίου 2011
Γιώργος Σπηλιώτης
Δρ. Πολιτικός Μηχανικός,
Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών
***
ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΗ ΓΗ
Γη, που σπαρμένη κόκαλα και ποτισμένη μ’ αίμα,
Γη, Λευτεριάς ξημέρωμα και Ιστορίας θρέμμα.
Γη, ρωμιοσύνης καύχημα και δόξας περηφάνια,
που τ’ όνομά σου τραγουδούν ως τα εφτά ουράνια,
που ήρωες στεφάνωσες και τάγματα μαρτύρων,
που ’χεις αγάπη ζηλευτή ευεργετών απείρων,
που και η φύση απλόχερα σε στόλισε με χάρη,
με κάνεις όλο να ριγώ, να είμ’ όλο καμάρι,
να προσκυνώ μ’ ευλάβεια τα Άγια Χώματά σου
Καλάβρυτα, Πατρίδα μου! Να ζουν τα Ιδανικά σου!
(Από την ποιητική συλλογή του Νίκου Παπακωνσταντόπουλου “Έμμετρα”)